Odpowiedź:
Życiorys i biografia Tadeusza Zawadzkiego
Tadeusz Zawadzki ps. „Zośka”, „Kajman”, „Kotwicki”, „Lech Pomarańczowy” – harcmistrz, żołnierz AK w st. podporucznika. Dowódca Grup Szturmowych Szarych Szeregów, odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych i Orderem Virtutti Militari. Jeden z bohaterów powieści Aleksandra Kamińskiego Kamienie na szaniec.
2. Pochodzenie i rodzina
Tadeusz urodził się 24 stycznia 1921 r. w Warszawie. Pochodził z rodziny inteligenckiej. Jego ojciec Józef był profesorem, dziekanem Wydziału Chemicznego, a następnie rektorem Politechniki Warszawskiej. Matka Leona była działaczką oświatową i nauczycielką. Zarówno Tadeusz jak i jego siostra Anna, byli wychowywani w duchu patriotyzmu, dbano o ich staranną edukację. Z usposobienia był raczej spokojnym, refleksyjnym człowiekiem, raczej samotnikiem mimo różnorakiej działalności. We wspomnieniach ojca zapisał się jednak jako skromny, pomocny i życzliwy chłopak, żywo interesujący się problemami i potrzebami innych. Miał dar organizacyjny i jak się okazało w późniejszych latach, był dobrym dowódcą.
3. Edukacja
Swoją edukację rozpoczął w Prywatnej Szkole Powszechnej Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej. Następnie w latach 1931-39 uczęszczał do prestiżowego Państwowego Gimnazjum im. Stefana Batorego, gdzie uczył się w klasie o profilu matematyczno-fizycznym. Chodził do klasy razem z Jankiem Bytnarem i Alkiem Dawidowskim, również znanymi z Kamieni na szaniec. Wspólnie z kolegami wstąpił do 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej, zwanej „Pomarańczarnią” (ze względu na kolor chust, które nosili). Od stycznia do kwietnia w 1939 r. był drużynowym drużyny starszej. Kontynuację nauki w normalnym trybie przerwała wojna.
4. Wybuch wojny
W pierwszych dniach września na rozkaz Naczelnego Dowództwa wymaszerował wraz z drużyną z Warszawy w kierunku wschodnim. Harcerze według planów mieli być włączeni do nowo utworzonych oddziałów. Tadeusz dotarł aż do Chełmna. Powrócił do stolicy początkiem października 1939 r. i niemalże od razu zaangażował się w działalność konspiracyjną. Używał też od wtedy przybranego nazwiska Tadeusz Zieliński. Końcem roku został członkiem podziemnej organizacji PLAN (Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej). Po jej zniszczeniu przez Gestapo był łącznikiem komórki więziennej Związku Walki Zbrojnej. Do jego zadań należało śledzenie i przekazywanie danych o losach osób więzionych na Pawiaku.
We wrześniu 1940 r. rozpoczął naukę w Państwowej Szkole Budowy Maszyn, którą ukończył wiosną 1942 r. Jesienią tego samego roku rozpoczął konspiracyjne studia na Politechnice Warszawskiej, przerwał je jednak kilka miesięcy później ze względu na zaangażowanie w działalność podziemną.
5. Działania dywersyjne
W 1941 roku wraz z grupą harcerzy z „Pomarańczarni” wstąpił do Szarych Szeregów i został komendantem hufca „Mokotów Górny”. Hufiec ten był częścią Okręgu Południe Chorągwi Warszawskiej, a także „Wawra” – Organizacji Małego Sabotażu. W ramach działań dywersyjnych, „Zośka” m.in. malował kotwice na murach swojej dzielnicy. Wymalował największą ilość znaku Polski Walczącej na tym terenie. Brał udział również w działaniach propagandowych w języku niemieckim, wraz z „Rudym” uprzykrzali również działalność niemieckich sklepów i miejsc rozrywki, m.in. kin.
Zawadzki był świetnym organizatorem i dowódcą. Jego podwładni wykonywali wiele brawurowych akcji dywersyjnych, a on sam piął się do góry po szczeblach awansu. Latem 1942 r. został podharcmistrzem, a po reorganizacji hufców i Grup Szturmowych został dowódcą hufca „Centrum”. Również w tym samym roku, podobnie jak koledzy, uczestniczył w organizowanym przez AK Kursie Podchorążych Piechoty Rezerwy. Ukończył go ze stopniem podchorążego w styczniu 1943 r.
6. Akcja pod Arsenałem
Przełom 1942/43 to nasilenie akcji dywersyjnych przeciwko okupantowi. Jedną z nich, w której uczestniczył Tadeusz, to wysadzenie torów kolejowych w okolicy Kraśnika w Sylwestra 1942 r.
Aresztowanie jego przyjaciela – Jana Bytnara, sprawiło że Zawadzki postanowił odbić go z rąk hitlerowców. Opracował więc plan mający uwolnienia „Rudego” wraz z innymi więźniami w trakcie przewożenia ich z przesłuchań przy al. Szucha na Pawiak. Pierwotny termin akcji nie doszedł do skutku ze względu na brak zgody dowódcy. Kilka dni później, 26 marca 1943 r., oddziały GS odbiły więźniów w okolicy Arsenału. Ze względu na zaangażowanie emocjonalne, Tadeusz nie dowodził akcją, był jednak jej ważnym ogniwem wywożąc rannego Janka w bezpieczne miejsce. Bytnar zdołał przed śmiercią opowiedzieć kolegom o przebiegu śledztwa i stanie wiedzy Niemców, co pozwoliło na zabezpieczenie struktur konspiracyjnych.
Śmierć kolegów (m.in. Bytnara i Dawidowskiego) powodowały u Tadeusza poczucie winy o to że sam żyje, a także przeświadczenie o konieczności śmierci.
7. Śmierć
Dalsza część roku 1943 to kolejne działania sabotażowe. W maju, w akcji „Celestynów” dowodził grupą w odbiciu więźniów z transportu kolejowego. 6 czerwca uczestniczył w wysadzaniu mostu na Wolborce.
Przypadkowo aresztowany w lipcu, spędził kilka tygodni w areszcie, po czym został zwolniony do domu. W sierpniu ukończył kurs po którym został mianowany harcmistrzem, a także podporucznikiem rezerwy.
Tadeusz Zawadzki zginął 20 sierpnia 1943 r. w trakcie akcji ataku na strażnicę w Sieczychach. Dowodził wówczas jedną z grup atakujących, ruszając na samym czele. Był równocześnie jedyną ofiarą tego dnia po polskiej stronie mimo sukcesu całej akcji.
Został pochowany w kwaterze wojskowej na warszawskich Powązkach, niedaleko grobu swoich kolegów – „Alka” i „Rudego”.
8. Upamiętnienie i odznaczenia
Zawadzki został dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych – pierwszy raz po przeprowadzeniu Akcji pod Arsenałem, drugi pośmiertnie jako uznanie zasług. Nadano mu również Order Virtutti Militari V klasy. W 2009 r. otrzymał również Order Odrodzenia Polski.
Jego imieniem nazwano batalion Szarych Szeregów, walczący bohatersko w trakcie Powstania Warszawskiego. Tadeusz Zawadzki jest również patronem wielu drużyn harcerskich w całym kraju.:
