Odpowiedź:
W pierwszym okresie trwania konfliktu, po I wojnie światowej na terenach Mandatu Palestyny powstało kilka niezależnych państw arabskich. Jednak zmieniające się stosunki między państwami oraz rosnący napływ nielegalnych żydowskich imigrantów po II wojnie światowej doprowadził do wzrostu napięć i wybuchu przemocy, które doprowadziły do obecnego stanu wzajemnej nieufności.
W konflikcie żydowsko-arabskim wyraźnie da się zauważyć kilka podstawowych problemów:
brak akceptacji członków Ligi Państw Arabskich dla istnienia żydowskiego państwa Izrael w Palestynie,
okupacja przez Izrael Zachodniego Brzegu Jordanu i Wzgórz Golan,
powstanie niezależnego państwa palestyńskiego,
osadnictwo żydowskie na okupowanych terenach,
status Jerozolimy: jedno miasto – dwie stolice, święte miasto trzech religii monoteistycznych,
kwestia powrotu uchodźców palestyńskich,
kwestia powstrzymania zarówno działań zbrojnych i przemocy zarówno ze strony palestyńskiej, jak i izraelskiej.
Przebieg konfliktu
I wojna izraelsko-arabska (1948-1949)
– próba zlikwidowania nowo powstałego Państwa Izrael przez koalicję państw arabskich
– skutki: porażka Arabów (Izrael utrzymał się i powiększył granice); podział Jerozolimy, masowe uchodźstwo Palestyńczyków i imigracja Żydów
Po pierwszej wojnie izraelsko-arabskiej ustalił się przedmiot konfliktu – geneza kolejnych wojen:
– Izrael: dążenie do istnienia niepodległego, zwartego terytorialnie państwa żydowskiego ze stolicą w Jerozolimie
– Arabowie: niezgoda na istnienie Państwa Izrael, na żydowskie osadnictwo w Palestynie i na zajęcie Jerozolimy przez Żydów
Kryzys sueski (1956)
– atak Izraela na Egipt jako pomoc dla Wielkiej Brytanii i Francji w odzyskaniu wpływów i swobody żeglugi na Kanale Sueskim (nagle znacjonalizowanym przez rząd egipski)
– skutki: sukces polityczny i militarny Izraela (odzyskanie swobody żeglugi i rozbicie armii egipskiej), choć ostatecznie Wielka Brytania i Francja utraciły wpływy w Egipcie
1964 – zał. OWP – Organizacja Wyzwolenia Palestyny
– cel: wyzwolenie Palestyny spod okupacji izraelskiej, reprezentowanie Palestyńczyków na arenie międzynarodowej
– przywódca: Jaser Arafat
– działalność: ataki na Izrael z terenów sąsiednich państw (ostrzał, wypady dywersyjne, porwania i zabójstwa), protesty ludności na terenach okupowanych
– od 1968 międzynarodowy terroryzm (porwania izraelskich samolotów)
“Wojna sześciodniowa” (1967)
– intensywne walki Izraela z koalicją państw arabskich (gł. Egiptu, Syrii i Jordanii)
– skutki: porażka Arabów (Izrael zajął Synaj, Zachodni Brzeg, Strefę Gazy i Wzgórza Golan; osadnictwo żydowskie na tych terenach)
Ciekawostka: Wojna sześciodniowa była wykorzystana przez komunistyczną propagandę PRL w czasie “Marca 1968” (ZSRR sprzyjał Arabom, więc Żydom polskim zarzucono popieranie wrogów).
“Wojna na wyczerpanie” (1967-1970)
– próba odzyskania półwyspu Synaj przez Egipt nękającymi atakami na Izraelczyków w rejonie Kanału Sueskiego
– skutki: porażka Arabów, zaangażowanie ZSRR (pomoc dla Egiptu) i USA (pomoc dla Izraela)
Wojna Jom Kippur (1973)
– próba odzyskania półwyspu Synaj przez Egipt – nagły atak w żydowskie święto Jom Kippur
– skutki: porażka Arabów (rozejm pod kontrolą ONZ), nasilenie wzajemnych ataków OWP i Izraela
1978 porozumienia z Camp David (mediacja USA): Izrael zwrócił Synaj, Egipt uwolnił żeglugę na Kanale Sueskim
Wojna libańska (1982-1985)
– interwencja Izraela w krwawą wojnę domową w Libanie (atak na bazy OWP, oblężenie Bejrutu)
– skutki: ewakuacja baz OWP do innych państw arabskich (centrala – Libia), ruina gospodarcza Libanu
IX 1982 masakra cywilnych uchodźców palestyńskich w obozach Szabra i Szatila w Libanie (przez chrześcijańską milicję za zgodą armii izraelskiej) – potępienie opinii międzynarodowej dla Izraela i Libanu, sympatia dla Palestyńczyków
Intifada kamieni (1987)
– palestyńskie powstanie przeciwko okupacji Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu (strajki, demonstracje, ataki na izraelskich żołnierzy)
– skutki: zainteresowanie opinii międzynarodowej, zjednoczenie Palestyńczyków wokół wizji niepodległości
1988 ogłoszenie niepodległości Palestyny (brak uznania międzynarodowego)
1993 historyczne porozumienie z Oslo: wzajemne uznanie się Izraela i OWP (krytykowane jednak po obu stronach)
1994 powstanie Autonomii Palestyńskiej:
– teren – osiedla arabskie na Zachodnim Brzegu Jordanu i w Strefie Gazy
– Palestyńskie Władze Narodowe – prezydent z wolnych wyborów, parlament i rząd
– 2013 przekształcenie Autonomii Palestyńskiej w Państwo Palestyny (uznane przez ONZ i część państw, nieuznane przez Izrael i część państw)
– na terenie Autonomii nadal działają organizacje terrorystyczne atakujące izraelskie obiekty i wojsko