Przedstawcie w dowolny sposób historię polskich konsty-tucji. Omówcie najważniejsze założenia poszczególnychaktów oraz ich charakterystyczne cechy.Daje naj ​

Odpowiedź:

Wyjaśnienie:

TRADYCJE POLSKIEGO KONSTYTUCJONALIZMU  

• Artykuły henrykowskie – spisane są na sejmie w 1573r; jest to pierwszy zbiór praw, który określał ustrój RP  

• Prawa kardynalne – gwarantowane przez carycę Katarzynę II w latach 1767-1768; niezmiennymi (kardynalnymi) prawami pozostały zasadą wolnej elekcji, liberum veto, nietykalność osobista szlachcica, prawo do rokoszu

• Ustawa rządowa z dnia 3 maja = Konstytucja 3-go maja – uchwalona przez Sejm Czteroletni w 1791r  

Co wprowadziła?

 Zasadę trójpodziału władz (ustawodawcza – Izba Poselska i Senacka, wykonawcza - król i Straż Praw, sądownicza - sądy i trybunały)  

 Znosiła część przywilejów szlacheckich np. Liberum veto  

 Nadawała prawa mieszczanom (osobiste i majątkowe)  

 Utrzymywała podział na stany: chłopi, mieszczaństwo, szlachta  

 Znosiła wolną elekcję wprowadzając dziedziczność tronu  

 Ustrój monarchii konstytucyjnej  

 Reorganizacja działalności parlamentu (większość głosów)

• Konstytucja Księstwa Warszawskiego nadana przez Napoleona 22 lipca 1807r  

• Konstytucja Królestwa Polskiego – zgodnie z ustaleniami kongresu wiedeńskiego powstało Królestwo Polskie, a car Aleksander I nadał 27 listopada 1815r królestwu konstytucję; należało do najbardziej liberalnych w ówczesnej Europie

• Statut Organiczny dla Królestwa Polskiego - wprowadził car Mikołaj I 26 lutego 1832r, po upadku powstania listopadowego (wtedy przestałą obowiązywać poprzednia konstytucja); statut przyłączał Królestwo do Rosji

• Dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej RP z 22 listopada 1918r podpisany przez Józefa Piłsudskiego oraz Prezydenta Rady Ministrów Jędrzeja Moraczewskiego; podstawa prawna funkcjonowania państwa po odzyskaniu niepodległości 11 listopada 1918r  

• Uchwała Sejmu Ustawodawczego z dnia 20 lutego 1919r = Mała Konstytucja – chwalona w sprawie powierzenia Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa;  

Co wprowadziła?  

 System komitetowy, w którym najwyższą władzą był Sejm Ustawodawczy, a Naczelnik państwa i rząd pełnili funkcję komitetu wykonawczego  

 Udział kobiet w wyborach

• Konstytucja marcowa - pełna konstytucja – 17 marca 1921r -  liberalno-demokratyczna  

Co wprowadziła?  

 Ustrój demokratyczny  

 Republikańską formę rządów  

 Model/system parlamentarno-gabinetowy  

 Trójpodział władzy

 Zasadę równości obywateli wobec prawa  

 Katalog praw i wolności obywatelskich  

 Władzę ustawodawczą -> dwuizbowy parlament (sejm i senat), (kompetencje senatu ograniczone)  

 Władze wykonawczą -> prezydent, Rada Ministrów (kompetencje prezydenta ograniczone)  

 Władzę sądowniczą -> niezależne sądy

 Znaczące uprawnienia samorządu terytorialnego  

• Nowela sierpniowa – po przewrocie majowym – 2 sierpnia 1926r; zwiększono zakres kompetencji prezydenta -> prawo skrócenia kadencji parlamentu oraz możliwość wydawania rozporządzeń z mocą ustawy  

• Konstytucja kwietniowa - została uchwalona przez nowy, ukształtowany po przewrocie majowym obóz rządowy 23 kwietnia 1935r  

Co wprowadziła?  

 Silną pozycję prezydenta, który sprawował władze jednolitą i niepodzielną oraz odpowiadał tylko przez Bogiem i historią, miał prawo powoływania premiera i ministrów oraz 1/3 składu senatu; mógł rozwiązać parlament i skorzystać z weta zawieszającego; w określonych sytuacjach mógł wydawać dekrety z mocą ustawy

 Sejm pełnił funkcję ustawodawczą, kontrolną wobec działalności rządu, uchwalał budżet oraz miał prawo ustalania podatków  

*na podstawie Konstytucji kwietniowej rząd RP pozostawał na uchodźstwie (1939-1990) aż do symbolicznego przekazania przez Ryszarda Kaczorowskiego insygniów władzy prezydenckiej nowo wybranemu Lechowi Wałęsie w 1990r  

• Mała konstytucja – 19 luty 1947r; przyjął Sejm Ustawodawczy, zachowała zawartą w Konstytucji marcowej instytucję prezydenta; wykreślono z niej przepisy dotyczące senatu

Co wprowadziła?  

 Nową, opartą na systemie radzieckim, instytucję - Radę Państwa, której przewodniczył Prezydent RP  

 Najwyższą władzę sprawował Sejm Ustawodawczy -> stanowi prawo, kontroluje pracę rządu, powołuje prezydenta  

• Konstytucja Polskiej RP Ludowej – 22 lipca 1952 r – wzorowana na tej radzieckiej z 1936r; narzucona przez władze Radzieckie

Co wprowadziła?  

 Zasadę jednolitości władzy  

 Władzę zwierzchnią sprawował sejm -> wybierał Radę Państwa  

 Zasadę ludowładztwa  

WSZYSTKIE POLSKIE KONSTYTUCJE  

1. Konstytucja 3-go maja 1791  

2. Konstytucja Księstwa Warszawskiego – 1807r (19 lipca)

3. Konstytucja Królestwa Polskiego – 26 luty 1832r  

4. Mikrokonstytucja z Królestwa Polskiego – 12 września 1017r  

5. Mikrokonstytucja Republiki Polskiej – 14 listopada 1918r  

6. Mała Konstytucja – 20 luty 1919r  

7. Konstytucja Marcowa – 17 marca 1921r + nowela sierpniowa  

8. Konstytucja Kwietniowa – 23 kwietnia 1935r  

9. Mała Konstytucja – 19 luty 1947r  

10. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – 8 października 1950r  

+ nowela kwietniowa – 7 kwietnia 1989r  

+ nowela grudniowa – 29 grudnia 1989r  

11. Mała Konstytucja – 17 października 1992r  

12. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej – 2 kwietnia 1997r.