Praca towarzyszy człowiekowi od początku jego istnienia. Już w Księdze Rodzaju czytamy, że od momentu wygnania pierwszych ludzi z raju, praca stała się dla nich koniecznością, by egzystować, dlatego uprawiali ziemię i hodowali zwierzęta.
Praca prócz tego, że jest źródłem zdobycia środków do życia, może być pasją i wartością.
Ciężka, fizyczna praca jest wartością nie do przecenienia, przynoszącą pożytek i nadającą życiu sens. Takie jej znaczenie odnajdziemy w Powieści Elizy Orzeszkowej w „Nad Niemnem“. Wartość pracy została wyrażona w postawie między innymi Bohatyrowiczów.
Dla Jana i Anzelma praca jest sensem życia i źródłem ich utrzymania. Daje im zadowolenie, poczucie wolności, a nawet zdrowie. Praca zakodowana jest w ich świadomości jako wartość od początków ich rodu – pierwsi Bohatyrowicze: Jan i Ceceylia ciężką, rzetelną pracą opanowali bór i założyli siedzibę.
Praca jest wartością i podstawowym elementem życia także dla mieszkańców Lipiec w powieści „Chłopi“ Władysława Reymonta. To ona wyznaczała rytm życia społeczności wiejskiej, zależnie od pór roku, gdyż każda przynosiła inne zadania. Dawała chleb, pozwalała wyżywić rodziny, była źródłem utrzymania. Była również szansą na wydostanie się z biedy i nędzy panującej w Lipcach.
Największą cechą chłopów była zdolność do ciężkiej pracy, która dla niektórych bohaterów powieści była drogą do wolność i niezależności.
Natomiast z wielką pasją wykonywała swoja pracę bohaterka „Siłaczki“ Stefana Żeromskiego, dla której była ona sensem życia. Stanisława Bozowska, była młodą wiejską nauczycielką, która od wczesnej młodości poświęcała się nauce i chciała edukować prostych ludzi. Dla swojej idei, pracy dla dobra biednych zrezygnowała z prywatnego życia, co pozwalało jej pozostać niezależną i poświęcić całą energię na realizację swoich zamierzeń. Umarła w przekonaniu, że dobrze wypełniała swój obowiązek.
Praca jest nieodłącznie złączona z ludzkim życiem. W literaturze jawi się zarówno jako przyjemność, sposób spełnienia zawodowego i sens życia. Jako wartość jest podstawowym ludzkim obowiązkiem, wymagającym trudu i poświęcenia, bo jak napisał Horacy: „życie nie , dało niczego śmiertelnym bez wielkiej pracy.“